Typisch Schots

Er zijn, maar weinig volkeren die zo trots zijn op hun roots als de Schotten. De Schotten zijn erg chauvinistisch en nationalistisch. Dit komt door hun eeuwenlange strijd tegen de Engelse overheersing. Mede hierdoor hechten de Schotten erg veel belang aan hun tradities. Schotland maakt dan wel deel uit van het Verenigd Koninkrijk, maar heeft wel een eigen zelfstandig parlement en ze hebben hun eigen afbeeldingen op de pond staan. Tijdens een bezoek aan Schotland word je meerdere malen geconfronteerd met de roerige geschiedenis van het land. Historische figuren zoals William Wallace, Mary Stuart en Rob Roy MacGregor spelen een belangrijke rol in de Schotse geschiedenis. De op deze pagina aan bod komende producten en gewoontes maken van Schotland een uniek land dat met geen enkel ander land ter wereld te vergelijken is. De meeste van de onderstaande producten en gewoontes kom je nog overal tegen in het land.



Whisky

Het bekendste en belangrijkste exportproduct van Schotland is de whisky. De whisky uit Schotland en de VS wordt anders de Ierse en Canadese whiskey zonder ‘e’ geschreven. Toch vinden beide benamingen hun oorsprong in het woord Usquebaugh wat levenswater betekent. Er zijn in Schotland zes verschillende whiskyproductiegebieden Highland, Lowland, Speyside, Island, Islay en Campeltown. In de whiskyproductiegebieden bevinden zich vele honderden stokerijen die allemaal hun unieke blended en single malt whisky’s produceren en verkopen. Over het algemeen worden single malt whisky’s als de beste en de lekkerste whisky’s aangeduid. Er zijn echter ook blends op de markt te verkrijgen die meer dan de moeite waard zijn. De verschillende whiskyproductiegebieden in Schotland staan allemaal bekend om hun eigen unieke smaken en geuren. Veel van de stokerijen die in Schotland staan zijn te bezoeken. Tijdens zo’n bezoek kom je alles te weten over de plaatselijke whisky en in veel gevallen is er naderhand de mogelijkheid om enkele verschillende jaren te proeven.

Kilt en Tartan

De Kilt is een kledingstuk dat speciaal is bedoelt voor mannen. De Tartan of het patroon van de kilt geven aan bij welke clan de drager hoort. Voor wie geen eigen clan heeft zijn er tevens kilts te koop die een algemeen patroon hebben en dus door iedereen gedragen mogen worden. Er zijn twee traditionele soorten kilts. De Schotse en de Ierse. In Ierland worden ze echter geen kilt, maar Leine genoemd. De Schotse kilt kenmerkt zich door de tartan en de Sporran, een klein tasje dat op de voorzijde van de kilt gedragen wordt. Dit tasje hoort tot de standaard uitrusting van een kilt, omdat er in een kilt geen zakken zijn te vinden. Het dient tevens als een soort van riem. In de sokken wordt een sgain dudh gedragen een kleine dolk. Traditioneel wordt er onder een kilt geen ondergoed gedragen behalve tijdens de hihglandgames of tijdens de Schotse dansen, aangezien je als man zijnde dan misschien iets teveel van jezelf kan blootgeven. De sokken worden bij officiële gelegenheden opgetrokken, maar zijn tijdens onofficiële gelegenheden afgestropt.

Haggis

Haggis is zonder twijfel het bekendste Schotse gerecht, maar toch wordt dit gerecht massaal gemeden door de toeristen. Dit is ook niet gek als je weet dat Haggis bestaat uit een schapenmaag of runderdarm gevuld met stukjes hart, lever, niervet en havermout. Om het geheel op smaak te brengen wordt er nog peper, zout, nootmuskaat en foelie aan toegevoegd. Wie na het lezen van de ingrediënten van een traditionele Haggis nog zin heeft om er één te bestellen zal naar Schotland moeten. Er zijn buiten het land namelijk, maar weinig restaurants te vinden waar dit typisch Schotse gerecht op de kaart staat.

In Schotland is er ook nog de legende van de Highland Haggis een beestje dat alleen, maar in de Hihglands van Schotland voor zou komen. Er is echter nog nooit een Highland Haggis gezien en er wordt verteld dat degene die hem wel gezien hebben het niet na kunnen vertellen.
Haggis wordt traditioneel gegeten tijdens Burns supper op 25 januari. Dit maal wordt begeleid door doedelzakmuziek en er wordt traditie getrouw een glaasje malt whisky bij gedronken.

De Highland Games

De Highland Games worden al meer dan duizend jaar in de Schotse Hooglanden gespeeld. Of de onderdelen door de eeuwen heen exact hetzelfde zijn gebleven is echter niet bekend. De Highland games werden traditioneel gehouden tussen verschillende clans tijdens de jaarlijkse clanbijeenkomsten. De Highland games bestaan uit verschillende onderdelen. Het aantal onderdelen per wedstrijd kan echter verschillen. De verschillende onderdelen zijn; paalwerpen, steenwerpen, Schots hamerwerpen, gewichtwerpen, een gewicht over een balk werpen, schoofwerpen en touwtrekken. Tijdens deze onderdelen wordt het geheel begeleid met muziek waar natuurlijk de doedelzak niet mag ontbreken in het ensemble.

De Highland games worden tegenwoordig in de hele wereld gespeeld. Er zijn in sommige landen zijn landelijke federaties die de Highland games elk jaar organiseren. Het grootste Highland Games-evenement ter wereld wordt jaarlijks gehouden in Grandfather Mountain in De Verenigde Staten van Amerika.

Doedelzak

De Doedelzak is voor veel mensen een typisch Schots instrument toch zijn er, maar drie soorten die uit Schotland komen. Dit zijn de Highland Pipes, small pipes en de Northumbrian pipes. De bekendste hiervan zijn de Highland pipes. Deze grote doedelzak dankt zijn bekendheid aan het feit dat het instrument gebruikt wordt in het Britse leger. Hiervoor zijn Highland pipes ook bedoeld, het is namelijk een erg luid instrument dat, maar een beperkt bereik heeft. Small pipes en de Northumbrian pipes zijn daarin tegen veel muzikaler en kunnen ook gebruikt worden in combinatie met andere instrumenten.

Verschillende landen in Europa waaronder Nederland en België hebben een eigen variant op de doedelzak. In Nederland staat dit blaas instrument bekend als de pijpzak. In Schotland wordt de doedelzak bij veel officiële en ceremoniële gelegenheden gebruikt.

Clans

Een clan is een andere naam voor geslacht, maar kan ook in een grotere vorm gezien worden. Een clan is misschien nog wel het beste te vergelijken met een stam. Het woord clan is afgeleid van het Gaelic woord Clann wat kinderen of afkomst betekent. Het Schotse Clansysteem komt voor het eerst voor zo rond de vijfde eeuw na Christus. Er zijn op dat moment vier verschillende clans die de dienst uitmaken in het land. Tegenwoordig zijn er veel verschillende clans in het land te vinden. De verschillende clans zijn te herkennen aan hun Tartan die per clan verschilt. In vroeger dagen kwamen de verschillende clans van Schotland één maal per jaar bij elkaar. Tijdens deze bijeenkomst werden dan de Highland games georganiseerd en verder werd er natuurlijk politiek bedreven.

Schots-Gaelic

Het Schots-Gaelic stamt af van het Gaelic dat in de derde eeuw na Christus vanuit Ierland overkwam. Oorspronkelijk werd deze taal gesproeken door een clan die in de Schotse Hooglanden woonde. In dit gebied en op de Schotse eilanden word deze taal nog door redelijk veel mensen gesproken. Er zijn nu nog ongeveer 60.000 mensen die deze typisch Schotse taal spreken. Op de Buiten-Hebriden is het Schots Gaelic de meest gesproken taal. Op deze eilanden zijn veel van de verkeersborden tweetalig.

Typisch voor het Schots-Gaelic is het ontbreken van het werkwoord ‘hebben’. Daarnaast zijn er geen onbepaalde lidwoorden, maar wel een beperkt aantal lidwoorden. Het gebruikt van het Schots-Gaelic en het onderwijs erin wordt erg gestimuleerd door de Schotse overheid. Er is tegenwoordig zelfs een televisiezender die zijn programma’s in het Schots-Gaelic uitzendt.

Bingo

Het klinkt misschien gek, maar bingo is iets typisch Schots. Vooral oudere dames zijn te vinden in de bingohallen. Bijna elke stad of dorp heeft wel een eigen bingohal waar meerdere avonden per week dit spelletje gespeeld wordt. Zalen vol met oudere dames die op meerdere bingokaarten tegelijkertijd proberen hun prijs binnen te halen. De hoofdprijzen bestaan hier vaak niet uit een leuk voedselpakket of flesje parfum, maar uit grote geldprijzen.